Η υπόθεση της αστική σήραγγας Ηλιούπολης παραπέμπει όλο και περισσότερο στο «γεφύρι της Άρτας». Κάθε εβδομάδα, κάποιο ενημερωτικό website πανελλαδικής εμβέλειας δημοσιεύει πως το έργο δήθεν «ξεκολλάει», ενώ στην ουσία δεν έχει κατατεθεί ακόμα ούτε μια προκαταρκτική μελέτη, παρά μόνο κυκλοφορούν σενάρια επί σεναρίων.
Στο ilioupolinews.gr παρακολουθούμε το θέμα δημοσιογραφικά πολύ πριν την ίδρυση του website το 2018, έχοντας μια σφαιρική γνώση του ρεπορτάζ «υποδομών». Για αυτό τον λόγο, παρουσιάζουμε τα δεδομένα που ισχύουν, προσπαθώντας να διαχωρίσουμε τις αλήθειες από τα ψέμματα.
Ψέμα 1ο: Το έργο δρομολογείται
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Ένα έργο, και ειδικά του μεγέθους της αστικής σήραγγας, απαιτεί πολυδαίδαλες και χρονοβόρες διαδικασίες για την ολοκλήρωση του, από τις μελέτες, τη διαβούλευση, την εύρεση χρηματοδότησης, την προκήρυξη του διαγωνισμού, τον ορισμό αναδόχου, τη συμβασιοποίηση και άλλα, πολλά στάδια που απαιτούν έως και 10ετία για την ολοκλήρωσή τους.
Τη δεδομένη χρονική στιγμή (Ιούλιος 2024) δεν υπάρχει τίποτα χειροπιαστό για την αστική σήραγγα. Ούτε καν κάποια μελέτη που θα περιγράφει τις βασικές προδιαγραφές του έργου. Το μόνο που υπάρχει είναι φήμες τόσο για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, όσο και για το κόστος του.
Άρα, μιλάμε για ένα έργο χωρίς κανένα απολύτως δεδομένο, που -εάν υποθέσουμε πως ξεκινούσε αύριο η διαδικασία- θα χρειαζόταν πολλά χρόνια για να υλοποιηθεί.
Ψέμα 2ο: Χρηματοδότηση
Ο αρχικός σχεδιασμός, το μακρινό 2016, ήταν η σήραγγα να χρηματοδοτηθεί από το περιβόητο «Πακέτο Γιουνκέρ». Ήταν μια δέσμευση του τότε υπουργού υποδομών κ. Χρήστου Σπίρτζη, ο οποίος διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον πρώην Δήμαρχο Βασίλη Βαλασόπουλο, ενώ σύμφωνη ήταν και η τότε περιφερειάρχης Ρένα Δούρου. Ωστόσο, τίποτα ουσιώδες δε συνέβη έκτοτε ως προς το οικονομικό σκέλος, με το έργο να μην εντάσσεται -εν τέλει- στη χρηματοδότηση.
Το επόμενο οικονομικό «σωσίβιο» του έργου ήταν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πράγματι, ο αρχικός σχεδιασμός περιλάμβανε την σήραγγα ανάμεσα στα επιλέξιμα έργα, ωστόσο οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν την χώρα, άλλαξαν τα πλάνα της κυβέρνησης. Τον Ιανούαριο του 2024, ο Υφυπουργός κ. Νίκος Ταχιάος, δήλωσε σε συνέντευξη τύπου πως τα περίπου 700 εκατ. ευρώ που απαιτούνται για την υλοποίηση του έργου δεν υπάρχουν, καθώς οι πόροι του ταμείου ανάκαμψης «ανακατευθύνονται» προς έργα υποδομών στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας. Το δεδομένο αυτό επιβεβαίωσε και ο Δήμαρχος Ηλιούπολης στο δημοτικό συμβούλιο, προαναγγέλλοντας μάλιστα κινητοποιήσεις, μετά τη συνάντηση που είχε με τον κ. Ταχιάο.
Έκτοτε, διάφορα ΜΜΕ δημοσιεύουν πως το έργο θα χρηματοδοτηθεί με ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), με το όνομα της Lamda Development να διακινείται τις τελευταίες εβδομάδες ως «συμπαίκτη» του Δημοσίου. Ωστόσο, η σύμπραξη ιδιώτη στο έργο θα σημάνει αυτόματα και ορισμό παραμέτρων κερδοφορίας για την εταιρεία, με το δημοτικό συμβούλιο Ηλιούπολης να βάζει «φρένο» σε οποιοδήποτε σενάριο για ενδεχόμενα διόδια.
Στοιχεία Και Δεδομένα Με Το Σταγονόμετρο
Τα μοναδικά δεδομένα που υπάρχουν στον δημόσιο διάλογο βασίζονται σε δύο προτάσεις που είχαν κατατεθεί πριν περίπου 10 χρόνια από το μελετητικό γραφείο Dromos Consulting του Κωνσταντίνου Ζέππου και από τον ομότιμο καθηγητή ΕΜΠ, κ. Σέργιο Λαμπρόπουλο.
Όλη η ειδησεογραφία που αναπαράγεται «κάνει κύκλους» γύρω από αυτά τα σενάρια τα οποία θέλουν τη σήραγγα να ξεκινά από τα στρατόπεδα «Σακκέτα» και να καταλήγει στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, με τα σενάρια που έχουν διακινηθεί, κατά καιρούς, να είναι διάφορα. Για παράδειγμα, υπάρχει το σενάριο η σήραγγα να είναι διώροφη, κάτι που προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε τοπικό επίπεδο, χωρίς ωστόσο να υπάρχει τίποτα χειροπιαστό.
Ο ίδιος ο κ. Ζέππος είχε κληθεί από τον Δήμο Ηλιούπολης, το 2018 σε ειδικό συνέδριο, όπου παρουσίασε κάποια δεδομένα, χωρίς ωστόσο να μπει σε τεχνικές λεπτομέρειες.
Τέλος, σε επίπεδο μελετών, η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η χρηματοδότηση μιας μεγάλης μελέτης για το έργο από τη Lamda Development, πριν περίπου 2,5 χρόνια. Όπως είχε γράψει τότε το ilioupolinews.gr και η εφημερίδα «Ηλιοτυπία», η εταιρεία ανέλαβε τη χρηματοδότηση του έργου κατόπιν αιτήματος του υπουργείου, προκειμένου να μην υπάρξει χρονοκαθυστέρηση με τις περίπλοκες διαδικασίες ανάθεσης της μελέτης μέσω δημοσίου. Η συγκεκριμένη μελέτη φαίνεται πως βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης, ωστόσο τα δεδομένα της παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό, με τον Δήμο Ηλιούπολης να απαιτεί να γίνει «κοινωνός» των όσων προβλέπονται.
Οι Τελευταίες Εξελίξεις
Οι πιο πρόσφατη εξέλιξη ήταν η συνάντηση που είχε ο νέος Δήμαρχος Ηλιούπολης Στάθης Ψυρρόπουλος με τον υφυπουργό Υποδομών κ. Νίκο Ταχιάο. Όπως γράφτηκε και παραπάνω, τα νέα δεν ήταν ευχάριστα, με τον υφυπουργό να δηλώνει πως δεν υπάρχουν χρήματα και τον Δήμαρχο να ενημερώνει σχετικά το δημοτικό συμβούλιο πως πρόθεση της δημοτικής αρχής είναι η διεκδίκηση της επανεκκίνησης του έργου μέσω διεκδικήσεων και κινητοποιήσεων. Μάλιστα ο κ. Ψυρρόπουλος έχει δεσμευτεί για τη διενέργεια διαδημοτικής συνεδρίασης των δημοτικών συμβουλίων Ηλιούπολης, Βύρωνα και Αργυρούπολης-Ελληνικού, ώστε να αποφασιστεί μια κοινή γραμμή διεκδικήσεων προς την κυβέρνηση, που σκοπό θα έχει να ασκηθούν πιέσεις για την εξεύρεση λύσεων.
Η συζήτηση γύρω από την αστική σήραγγα, μετά το «φιάσκο» της ένταξης της στο «πακέτο Γιουνκέρ» το 2018, είχε αναζωπυρωθεί από την παρέμβαση του τότε βουλευτή και υφυπουργού Εσωτερικών Βασίλη Σπανάκη στη Βουλή, με τον τότε αρμόδιο υπουργό να δίνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα την είδηση πως οι μελέτες του έργου θα χρηματοδοτηθούν από την Lamda Development.
Πηγές του υπουργείου υποδομών αναφέρουν στο ilioupolinews, πως θα υπάρξουν εξελίξεις στο έργο μετά την ολοκλήρωση της παραχώρησης της Αττικής Οδού στον νέο ανάδοχο, μια διαδικασία που βρίσκεται εν εξελίξει. Και αυτό διότι, η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, ανάμεσα στις υποχρεώσεις της σύμβασης που θα υπογράψει με το δημόσιο, θα έχει ως «ρήτρα» την έναρξη των έργων των επεκτάσεων της Αττικής οδού, μεταξύ των οποίων και η αστική σήραγγα.
Ο κ. Ταχιάος, έχει δηλώσει δημόσια πως ήδη υπάρχει ενδιαφέρον για την εκπόνηση του έργου από κοινοπραξία κατασκευαστικών εταιρειών, ωστόσο το αρμόδιο υπουργείο δεν έχει προβεί ακόμα σε επίσημες ανακοινώσεις.
Πως Επηρεάζεται Η Ηλιούπολη Από Το Έργο Και Πως Πρέπει Να Προετοιμαστεί
Η υπογειοποίηση της Κατεχάκη θα σημάνει, ουσιαστικά, το «κλείσιμο» του δρόμου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Όλος αυτός ο χώρος που καλύπτεται σήμερα από άσφαλτο θα μείνει ανεκμετάλλευτος, και το μεγάλο «στοίχημα» του Δήμου Ηλιούπολης είναι να αποφασίσει πως θα τον αξιοποιήσει.
Οι επιπτώσεις στην πόλη θα είναι τεράστιες από ένα τόσο μεγάλο έργο, ειδικά ως προς τον τρόπο που κινούμαστε όσοι ζούμε σε αυτή. Το 2018, στο αναπτυξιακό συνέδριο που είχε διοργανώσει ο Δήμος Ηλιούπολης, ο καθηγητής του ΕΜΠ κ. Γιώργος Γιαννής τόνισε πως είναι επιτακτική ανάγκη ο Δήμος Ηλιούπολης να «προετοιμάσει το έδαφος» για το έργο. Στην ουσία, ο κ. Καθηγητής είπε πως πρέπει να γίνει μια πολύ μεγάλη συγκοινωνιακή μελέτη για το σύνολο της πόλης, με παρεμβάσεις σε όλη την έκταση της, προκειμένου να αξιοποιήσει τον «κερδισμένο χώρο» από την υπογειοποίηση της σήραγγας. «Δεν θα επηρεαστούν συγκοινωνιακά μόνοι οι πρωτεύοντες οδικοί άξονες της Ηλιούπολης, αλλά ολόκληρη η πόλη» ήταν η χαρακτηριστική φράση του κ. Γιαννή.
Eάν δεν υπάρξει σωστή και έγκαιρη προετοιμασία σε τοπικό επίπεδο και ένα οργανωμένο στρατηγικό σχέδιο από τον Δήμο, ο χώρος που θα απελευθερωθεί θα ανακαταληφθεί άναρχα σε ποσοστό 50% μέσα σε 6 μήνες και σε 100% μέσα σε 2 χρόνια.
Γιώργος Γιαννής – Καθηγητής και Διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), 2018
Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία από έργα τέτοιου μεγέθους, καθώς και επιστημονικές μελέτες, εάν δεν υπάρξει σωστή και έγκαιρη προετοιμασία σε τοπικό επίπεδο και ένα οργανωμένο στρατηγικό σχέδιο από τον Δήμο, ο χώρος που θα απελευθερωθεί θα ανακαταληφθεί άναρχα σε ποσοστό 50% μέσα σε 6 μήνες και σε 100% μεσα σε 2 χρόνια.
Με απλά λόγια, ο Δήμος πρέπει να αποφασίσει τι θέλει να κάνει με τους «κερδισμένους χώρους» από τη σήραγγα και ποιο ειναι το στρατηγικό του σχέδιο για τα επόμενα χρόνια: Θα γίνουν νέοι δρόμοι; Θα δοθεί προτεραιότητα στα μέσα μαζικής μεταφοράς; Στους πεζούς; Θα φτιαχτούν πάρκα;
Ένα έργο τέτοιας εμβέλειας, όπως είναι φυσικό θα αλλάξει ριζικά τον τρόπου που κινούμαστε στην πόλη. Όπως αναφέρει ο κ. Γιαννής, ο Δήμος Ηλιούπολης χρειάζεται να προχωρήσει αρχικά με μεγάλη συγκοινωνιακή μελέτη για όλη την πόλη, καθώς και παρεμβάσεις σε όλη την έκταση της, προκειμένου να αξιοποιήσει τον «κερδισμένο χώρο» από την υπογειοποίηση της σήραγγας. «Δεν θα επηρεαστούν συγκοινωνιακά μόνοι οι πρωτεύοντες οδικοί άξονες της Ηλιούπολης, αλλά ολόκληρη η πόλη» ήταν η χαρακτηριστική φράση του κ. Γιαννή στο αναπτυξιακό συνεδρίου του Δήμου μας στις αρχές του 2018.
«Είναι μια μοναδική ευκαιρία για ανακατανομή του δημόσιου χώρου. Εάν βέβαια η διοίκηση του Δήμου δεν βιαστεί, οι επιπτώσεις θα είναι ολέθριες», είχε δηλώσει το 2018 ο κ. Γιαννής. Το πρόβλημα είναι πως ο Δήμος δεν μπορεί να δράσει, πριν έχει τα πλήρη και αναλυτικά δεδομένα των μελετών και του έργου.
Συμπέρασμα: Το έργο της αστικής σήραγγας είναι ένα έργο που συζητείται στην πόλη από τη δεκαετία του 2000 και μέχρι τώρα δεν υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις. Πρόκειται ίσως για το σημαντικότερο έργο της σύγχρονης ιστορίας της Ηλιούπολης, το οποίο ωστόσο -με τα σημερινά δεδομένα- δεν πρόκειται να παραδοθεί πριν το 2035.
Μπορείτε να διαβάσετε ένα σχετικό ρεπορτάζ που είχε δημοσιεύσει το ilioupolinews.gr το 2021, εδώ.
Ακολουθήστε το Ilioupolinews.gr στο Facebook και στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι τα τελευταία νέα από την Ηλιούπολη.
