Facebook Pixel

ΕκδηλωσειΣ

Η Αγία Μαρίνα Ηλιούπολης Της Δεκαετίας Του 1960 Μέσα Από Μία Καταπληκτική Αφήγηση

Μια καταπληκτική και άκρως παραστατική αφήγηση για την όμορφη γειτονία της Αγίας Μαρίνας τη δεκαετία του 1960.

Δημοσιεύθηκε στις | Τελευταία Ενημέρωση

Συντάκτης ilioupolinews.gr

Η Αγία Μαρίνα Ηλιούπολης Της Δεκαετίας Του 1960 Μέσα Από Μία Καταπληκτική Αφήγηση

Μια εκπληκτική αφήγηση για την ιστορία και την καθημερινότητα της Αγίας Μαρίνας Ηλιούπολης έφερε στο φως ο Ηλιουπολίτης αρχιτεκτονας και συγγραφέας Πάνος Τότσικας.

Ο κ. Τότσικας, γνωστός για την συγγραφική του δεινότητα γύρω από θέματα της πόλης και της ιστορίας της παρουσίασε ένα άρθρο με τίτλο «ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ – ΜΝΗΜΕΣ» του Γρηγόρη Χρονόπουλου, το οποίο γράφτηκε το 2019 και ξυπνά όμορφες αναμνήσεις από τη δεκαετία του 1960 στην όμορφη γειτονιά της Ηλιούπολης.

Γράφει ο κ. Χρονόπουλος:

Τη δεκαετία του ‘60 η Αγία Μαρίνα Ηλιούπολης, ήταν τελείως διαφορετική απ’ ότι είναι σήμερα. Από το ναό της Αγίας Μαρίνας και πάνω, τα σπίτια αραίωναν και προς την αφετηρία της ομώνυμης λεωφορειακής γραμμής (σήμερα 206, τότε το 111), αντίκρυζες αραιές εξοχικές κατοικίες που κατέληγαν στην κατάφυτη τότε πλαγιά από πεύκα του Υμηττού. Εκεί πάνω τα καλοκαιρινά βραδινά, δροσίζονταν οι κάτοικοι στον θερινό κινηματογράφο «ΕΡΙΕΤΑ» ( επί της οδού Αρχιμήδους, που σήμερα έχει γίνει Super Market), με τη μυρουδιά των πεύκων από τον Υμηττό.

Στην κάτω Αγ. Μαρίνα, στα σύνορα με τον δήμο Υμηττού και τον Βύρωνα, κυριαρχούσαν τα λατομεία.

Νταμαρότοπο τον έλεγε η μητέρα μου.

Οι παλιοί γνώριζαν την περιοχή και σαν Πηγάδα, αφού στο σημείο Γεφυράκι (όπου και η ομώνυμη στάση του 206) υπήρχε μεγάλο πηγάδι (σύμφωνα με τις μαρτυρίες της μητέρας μου) που κλείστηκε, αλλά που τα νερά του, συνέχιζαν να ταλαιπωρούν τους κατοίκους του ακόμη και τη δεκαετία του ‘70. Θυμάμαι τα νερά που αναβλύζανε από το κράσπεδο στην αρχή της οδού Πάρνηθος, στη συμβολή με σημερινή Λεωφόρο Δημοκρατίας, καθώς επέστρεφα από το σχολείο.

Το σχολείο ήταν στην κορυφή του λόφου πάνω από τον ναό της Αγίας Μαρίνας και ήταν το κτίριο του 3ου Δημοτικού σχολείου Ηλιούπολης, που τότε φιλοξενούσε και το δικό μου, το 9ο Δημοτικό σχολείο Ηλιούπολης. Το 9ο σχολείο, συστεγάζεται σήμερα μαζί με το 3ο Υμηττού, στον Υμηττό, κάτω από την πλατεία Αναγνωσταρά, επί της οδού Ιονίων Νήσων.

Λατομεία

Το παλιό Λατομείο που ήταν στα σύνορα Ηλιούπολης – Υμηττού (ο χώρος του άρχιζε από τη σημερινή συμβολή των οδών Δραγατσανίου και Οίτης και έφτανε μέχρι τη σημερινή συμβολή των οδών Ορέστου – Παλληκαρίδη στον πρώην Δήμο Υμηττού, ενώ συνέχιζε προς τα βόρεια μέχρι την σημερινή οδό Εθνικής Αντιστάσεως επίσης στον Υμηττό και κατέληγε στη βορειοδυτική πλευρά της Πλατείας Αναγνωσταρά στα σύνορα με την Ηλιούπολη). Σήμερα στο κέντρο του χώρου αυτού, υπάρχει τριγωνικό παρκάκι με πεύκα. Εκείνα τα χρόνια και μετά το μπάζωμα του λατομείου, είχε διαμορφωθεί αλάνα που είχε αξιοποιηθεί από τη «μαρίδα» της γειτονιάς σαν χώρος παιχνιδιού. Την Καθαρά Δευτέρα, χρησίμευε σαν χώρος για το καθιερωμένο πέταγμα των χαρταετών. Σήμερα, δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει ότι εκεί υπήρχε λατομείο και ο χώρος έχει χτιστεί από πολυκατοικίες, με εξαίρεση το παρκάκι με τα πεύκα στο κέντρο του χώρου.

Το μεγαλύτερο, αμιγώς ηλιουπολίτικο λατομείο της περιοχής, ήταν το ΧΑΛΙΚΑΚΙ, που βρίσκονταν πίσω από την πλατεία Ανεξαρτησίας, στο σημερινό ομώνυμο αθλητικό στάδιο και πάρκο, που κερδήθηκε σαν δημόσιος χώρος, μετά από αγώνες των κατοίκων της περιοχής, επί δημαρχίας Δημητρίου Κιντή. Ήταν ένα λατομείο μεγάλο και βαθύ. Θυμάμαι τα μεγάλα φορτηγά οχήματα που φόρτωναν χαλίκι και άμμο, και τα μεγάλα μηχανήματα που λειτουργούσαν στον πυθμένα του λατομείου.

Θυμάμαι ακόμα, το μονοπάτι με τα θυμάρια στην άκρη του λατομείου, που περνούσα μικρός με τη μητέρα μου (σημερ. οδοί: Γράμμου και στη συνέχεια Μαβίλη), όταν έπρεπε να επισκεφτούμε τους γιατρούς στο ΙΚΑ Ηλιούπολης, που τότε στεγάζονταν στην πλατεία Κανάρια (πάνω από το τότε φαρμακείο «της Λίτσας»). Στο χώρο αναμονής του, είχε εκείνους τους λευκούς ξύλινους ραβδωτούς πάγκους. Ώρες αναμονής…

Το ίδιο και στο Δημαρχείο, όταν απαιτούνταν κάποιο χαρτί, που τότε στεγάζονταν κάπου στο τέλος της σημερινής Λεωφόρου Ανδρ. Παπανδρέου, στη συμβολή με τη Λεωφ. Πρωτόπαππα και τη Λεωφ. Ειρήνης, όπου σήμερα γνωστό κατάστημα με είδη σπιτιού. Κατά τις ώρες αναμονής στο Δημαρχείο, χάζευα στη βιτρίνα του διαδρόμου τα χάλκινα της φιλαρμονικής του Δήμου. Στο παιδικό μου μυαλό, φάνταζαν εξωτικά αντικείμενα. Άλλα λατομεία στην περιοχή, ήταν η ΕΛΚΟ, στο σημερινό στίβο του θεάτρου Βράχων και στα σημερινά αμαξοστάσια του Δήμου Δάφνης – Υμηττού. Τα κτίρια του αμαξοστασίου, είναι από τα παλιά λατομεία. Πιο μέσα, στο Βύρωνα, στο σημερινό θέατρο «Άννα Συνοδινού» και στα γήπεδα 5χ5, ήταν τα λατομεία της ΕΡΓΑΝΗ.

Πλατεία Ανεξαρτησίας

Εμείς, επί της ηλιουπολίτικης Διστόμου (υπάρχει πολύ κοντά μας, στη πλευρά του πρώην Δήμου Υμηττού, και η άλλη Διστόμου), δηλαδή του δρόμου που ενώνει την πλατεία Ανεξαρτησίας με την πλατεία Αναγνωσταρά, είμαστε ουσιαστικά στην απόληξη του «λόφου του Γερμανού» που ανυψώνεται πάνω από το παλιό δημαρχείο του Υμηττού, στο άλσος « Άρης Αλεξάνδρου», και καταλήγει στην Ηλιούπολη, περίπου στο ύψος των παραπάνω πλατειών.

Καθότι εκείνα τα χρόνια, η πλατεία Αναγνωσταρά ήταν μια αλάνα που χρησίμευε σαν γήπεδο για τα τοπικά ντέρμπι των παιδιών της περιοχής, η πλατεία μας ήταν η πλατεία Ανεξαρτησίας. Με τις κούνιες της μέσα στο χώρο της πλατείας και τον κυρ Αντώνη φύλακα, να πουλάει στην είσοδό τους τα ζαχαρωτά του. Στη συμβολή σχεδόν της πλατείας με την οδό Γράμμου (λίγο πιο πάνω), ήταν η λέσχη του ΓΣΗ. Ακριβώς στη γωνία (όπου σήμερα ο Βασιλόπουλος της πλατείας) το μπακάλικο του Λυρίτση, και δίπλα, το πλεκτήριο της θείας της Αφροδίτης. Μικρούλης τότε, ξέφευγα από την επιτήρηση των μεγάλων, έστριβα στη γωνία και πήγαινα να χαζέψω από το πεζοδρόμιο, τις εξωτικές χρωματιστές μπίλιες να κυλάνε στο μπιλιάρδο και τους παίχτες να τις χτυπάνε με τις στέκες. Μεγαλύτερη φασαρία έκανε το παδοσφαιράκι. Δεν μπορούσα τότε να καταλάβω τι παιχνίδια ήταν αυτά. Ήξερα όμως ότι ήταν κάτι απαγορευτικό για την ηλικία μου. Ποτέ μου κατάλαβα τον λόγο της απαγόρευσης, ούτε το πώς το μπιλιάρδο μπορεί να διαφθείρει τον νέο άνθρωπο.Τα μαγαζιά στην πλατεία ήταν, το ψιλικατζίδικο και μαζί προπατζίδικο της Χριστίνας, το κουρείο του Αχιλλέα, το κουρείο του κυρ Γιάννη, οι νεωτερισμοί της κυρα Αθηνάς, το χασάπικο “Ο ΠΥΡΑΥΛΟΣ” του Ράπτη, το σουβλατζίδικο της χήρας, το μανάβικο του Τριαντάφυλλου (όπου και γυρίστηκε η σκηνή με τον Κωσταντάρα και το πεπόνι στον «Σπαγγοραμμένο»), το μανάβικο του κυρ Μένιου, το μπακάλικο του Λυρίτση, το πλεκτήριο της κυρα Αφροδίτης, το Χρυσοχοείο του Σπυρίδωνα, το χασάπικο του Πισσά, το ζαχαροπλαστείο του Ράππου, το καφενείο «Η ΡΟΥΜΕΛΗ», ο φούρνος του κυρ Ηλία, η μάντρα οικοδομών των αδελφών Αυσάρογλου…

Καταστήματα της γειτονιάς: Το μπακάλικο του κυρ Κώστα (Κώστας Βλάχος – Διστόμου 8) και στη συμβολή με την πλατεία Αναγνωσταρά το μπακάλικο του κυρ Βαγγέλη (Σήμερα είναι Καφετέρια και λειτουργεί από τα εγγόνια του). Στη συμβολή της Διστόμου με την Ερρίκου Σλήμαν, η κάβα αναψυκτικών του Μακρυωνίτη. Στην οδό Ερρίκου Σλήμαν, ήταν το ψιλικατζίδικο της κυρίας Κικής.

Η Καθημερινή Ζωή

Η Αγία Μαρίνα εκείνα τα χρόνια ήταν ένα χωριό. Πολλές οι αλάνες, τα παιδιά έπαιζαν στους χωμάτινους δρόμους, τα μικρά σπιτάκια είχανε αυλές με μαντρότοιχους. Το δικό μας το σπίτι, τρία δωμάτια πέτρινα, μια κουζίνα από πλίθρες και η τουαλέτα έξω. Τα πρώτα χρόνια, το ένα δωμάτιο ήταν για τον παππού. Το χειμώνα, ζεσταινόμασταν γύρω από την γκαζιέρα. Ύστερα ήρθε η σόμπα πετρελαίου και ζεστάθηκε το κοκαλάκι μας. Η μπουγάδα της μάνας στη σκάφη με το λουλάκι. Κάθε πρωί, ερχόταν ο κυρ Χρήστος με τη σούστα για το γάλα. Το είχε στους κορρύτους και το παίρναμε με το κατσαρολάκι. Πολλοί οι πλανόδιοι τότε. Γυρολόγοι, μανάβηδες, γαλατάδες, γιαουρτάδες, σκορδάδες, γανωτήδες, παπλωματήδες, παπουτσήδες.

Ονόματα Κατοίκων

Από τη μητέρα μου, κατέγραψα κάποια επώνυμα προπολεμικά στη γειτονιά. Σίγουρα έχουν παραλειφθεί και πολλά άλλα. Ας με συγχωρέσουν αυτοί οι παλιοί γείτονες:Αρμάος, Αρμπιλιάς, Αυγέρης, Γιαννόπουλος, Δαούλας, Δελώτης, Ζαχαρίου, Ζήσης, Ζούμπερης, Θεοφίλου, Καναχιώλης, Καραγιάννης, Κυριακουλέας, Λάμπρου, Λούλης, Μαρωνίτης (=παντοπώλης, είχε παντοπωλείο μέχρι τη δεκαετία του ‘50 στην οδό Βολισσού), Μικρόπουλος, Μπίρλης, Μουδάτσος, Μουράτογλου, Ξυνίδης, Πέτρου, Ποταμιάνος, Ρούσσος, Σανταμούρης, Σαραφιανός (το πατρικό της μητέρας μου), Σπανουδάκης, Τζένης, Τσακατούρας, Τσιμπινός, Τσοτσορός.

Μαρτυρίες Για Την Αγία Μαρίνα Της Κατοχής

Μαρτυρίες όπως τις άκουσα από τη θεία μου Αφροδίτη Πουλιάδου το γένος Σαραφιανού, συζύγου Κώστα Πουλιάδη από το Βύρωνα και ιδρυτικό Πρόεδρο του ΓΣΗ: Την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, κατοικούσε στην Αγία Μαρίνα (πιθανόν στη σημερινή οδό Στεφ. Σαράφη ή ίσως στην σημερινή οδό Δημ. Γληνού), σε παλιά μονοκατοικία κάποιος με το επώνυμο Καλπάκης, ο οποίος ήταν στέλεχος της Ασφάλειας και είχε τη φήμη δοσίλογου.

Ο μαντρότοιχος του σπιτιού του ήταν γεμάτος από αντιφασιστικά συνθήματα της ΕΠΟΝ, που απειλούσαν τον «φασίστα» Καλπάκη. Τελικά, ο Καλπάκης αποδείχτηκε ότι ήταν στην ΟΠΛΑ, και δούλευε μυστικά για την Αντίσταση. Αποτέλεσμα της δράσης του, ήταν η εξόντωση πολλών στελεχών της Ασφάλειας και των ταγμάτων Ασφαλείας. Δυστυχώς, δεν γνωρίζουν τι απέγινε ο άνθρωπος αυτός, ούτε εάν έχει αφήσει απογόνους και πού αυτοί βρίσκονται.

Εκείνα τα χρόνια (προπολεμικά) υπήρχε στην ίδια περιοχή ναΐσκος αφιερωμένος στον Άγιο Βασίλειο. Αυτό το βεβαίωνε η θεία μου Αφροδίτη Πουλιάδου, και το βεβαιώνει και η μητέρα μου Ελένη Χρονοπούλου, αδελφές, το γένος Σαραφιανού, αφού είχαν λειτουργηθεί στο ναό αυτό. Σήμερα δεν υπάρχει.Περάσματα γερμανικών δυνάμεων από τη γειτονιά, αποσπασμάτων ταγμάτων ασφαλείας και τσολιάδων (με επικεφαλής Παπαγιώργηδες), αλλά και διμοιριών του ΕΛΑΣ. Εκτελέσεις συνεργατών των Γερμανών από τον ΕΛΑΣ, στο σημερινό χώρο του θεάτρου των βράχων – παλιά λατομεία ΕΛΚΟ.

Ανάμεσα στους εκτελεσμένους και μια γυναίκα. Πολλά και τραγικά γεγονότα κατά τα Δεκεμβριανά (1944). Ομαδική εκτέλεση διμοιρίας χωροφυλάκων από δυνάμεις ΟΠΛΑ – ΕΛΑΣ, στην σημερινή πλατεία Αναγνωσταρά.Στη θέση που σήμερα βρίσκονται τα Mall Αγίου Δημητρίου, ήταν τότε το εργοστάσιο ΕΛΚΑ – ΑΣΠΙΩΤΗ. Εκεί, στα χρόνια της κατοχής, τυπώνονταν τα χαρτονομίσματα. Το εργοστάσιο βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο των κατοχικών δυνάμεων. Μετά τον πόλεμο, τυπώνονταν οι τράπουλες του Ελληνικού Μονοπωλίου παιγνιοχάρτων.

Αναμνήσεις Πρώιμων Παιδικών Χρόνων

Το ρέμα της πικροδάφνης, ήταν τότε ακόμη ανοιχτό (σημερινοί δρόμοι: Πατριάρχου Γρηγορίου και Τσαμαδού). Εγώ το πρόλαβα ανοιχτό (δεκαετία ‘60) από το ύψος της συμβολής του με την οδό Αγίας Μαρίνης και κάτω. Εκεί που τελειώνει η Πατριάρχου Γρηγορίου και αρχίζει η Τσαμαδού, υπήρχε γεφυράκι με το οποίο περνούσες από τη μία, στην άλλη όχθη του ρέματος, όπου συνέχιζε ο δρόμος.

Ο δρόμος της Πατριάρχου Γρηγορίου πάνω από τη Λεωφόρο Δημοκρατίας, προς το σημερινό γήπεδο της ΔΙΑΝΑ, ήταν μια μεγάλη αλάνα που οδηγούσε προς το μονοπάτι για τη Ζωοδόχο Πηγή του Βύρωνα (προφανώς από εκεί κάπου ξεκινάει και το ρέμα). Η συγκοινωνία με το κέντρο της Αθήνας γίνονταν προπολεμικά, με τα λεωφορεία του Βύρωνα (Μεταμόρφωση, τότε 103) και της Χαραυγής. Η άνω Αγία Μαρίνα, εξυπηρετούνταν με τη γραμμή της Άνω Ηλιούπολης (τότε 38).

Η γραμμή της Αγίας Μαρίνας (τότε 111), έγινε αργότερα και το τέρμα της, ήταν στην πλατεία Ανεξαρτησίας. Ύστερα μεταφέρθηκε έξω από τον ναό της Αγίας Μαρίνας, για να καταλήξει στο σημερινό τέρμα, όπου πιο πάνω βρίσκονταν η «ιστορική» ταβέρνα «τρύπιο κατοστάρι».

Ακολουθήστε το Ilioupolinews.gr στο Facebook και στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι τα τελευταία νέα από την Ηλιούπολη.

ΕτικέτεςΑγία Μαρίνα
4 σχόλια στο άρθρο “Η Αγία Μαρίνα Ηλιούπολης Της Δεκαετίας Του 1960 Μέσα Από Μία Καταπληκτική Αφήγηση
  1. Ο/Η Ρούσσος Θεοφάνης λέει:

    Οσο περνούν τα χρόνια, οι παιδικές αναμνήσεις γίνονται πιο έντονες πιο ζωντανές. Το άρθρο αυτό μου ζωντάνεψε μνήμες από την Ηλιούπολη της δεκαετίας του 60, στη γειτονιά μου τον Αγιο Κωνσταντίνο. Τα νταμάρια, το γήπεδο εκει που είναι σήμερα τα σχολεία Υμηττού, το ερείπιο του Λογοθέτη, το 6ο δημοτικό στου Καραγγέλη εκεί που είναι σήμερα το MAX κ.ά. Ευχαριστώ για το ταξίδι των αναμνήσεων, το είχα ανάγκη !!!

  2. Ο/Η Περικλής λέει:

    Πολύ ωραία αφήγηση. Μας γύρισε χρονια πίσω! Μια μικρη διόρθωση. Το σινε “Εριεττα” δεν ηταν εκει που είναι σήμερα το super market αλλά πιο δίπλα ανάμεσα στη Νευτωνος και το τερμα των λεωφορείων.

  3. Ο/Η Αικατερίνη Πασαλη λέει:

    Γεννημένη το 1971 έχω ακούσει κάποιες αφηγήσεις από τον πάτερα μου αλλά τώρα όλα έγιναν πιο ξεκάθαρα. Οι αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων έγιναν πιο γλαφυρες και όλα πλέον μπήκαν σε μια ιστορική συνοχή. Συγκινητικό και χρήσιμο.

  4. Ο/Η Σεραφείμ Δημητρίου λέει:

    Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ. Χρονόπουλο για τα όμορφα ιστορικά στοιχεία.
    Στην αναφορά “Εκείνα τα χρόνια (προπολεμικά) υπήρχε στην ίδια περιοχή ναΐσκος αφιερωμένος στον Άγιο Βασίλειο. Αυτό το βεβαίωνε η θεία μου Αφροδίτη Πουλιάδου, και το βεβαιώνει και η μητέρα μου Ελένη Χρονοπούλου, αδελφές, το γένος Σαραφιανού, αφού είχαν λειτουργηθεί στο ναό αυτό. Σήμερα δεν υπάρχει.” συμπληρώνουμε ότι από το 1926 έγινε τόπος για λατρεία και μυστήριο των τότε κατοίκων έως το 1935. Ο ναός λειτουργούσε ανελιπώς στις γιορτές του αγίου Βασιλείου κ της αγίας Μαρκέλας έως την δεκαετία του 2010 και επανετέθηκε στην λατρεία μετά την επισκευή του τα τελευταία χρόνια.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ ILIOUPOLINEWS

ΑΜΕΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ